تفاوت بلوک پوکه ای و سیمانی

انتخاب مصالح مناسب در ساخت‌وساز، یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که می‌تواند روی مقاومت، عایق بودن، وزن سازه و هزینه تمام‌شده تأثیر مستقیم بگذارد. در این میان، دو نوع بلوک پرمصرف یعنی بلوک پوکه‌ای و بلوک سیمانی همیشه در رقابت هستند. هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و برای کاربردهای متفاوتی مناسب‌اند.

در این مقاله به‌صورت کاملاً تخصصی، ساده و کاربردی، تفاوت‌ها و ویژگی‌های هر دو نوع بلوک را بررسی می‌کنیم.

بلوک پوکه ای چیست؟

بلوک پوکه ای، که گاهی به آن بلوک سبک معدنی یا بلوک پوکه معدنی هم گفته می‌شود، نوعی بلوک ساختمانی سبک است که از ترکیب سیمان پرتلند، آب، ماسه ریزدانه و پوکه معدنی (مانند پوکه معدنی قروه یا تبریز) ساخته می‌شود. پوکه معدنی، که از مواد آتشفشانی طبیعی استخراج می‌شود، باعث می‌شود این بلوک‌ها وزن کمتری داشته باشند معمولاً بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب و در عین حال استحکام مناسبی ارائه دهند.

بسیاری به دنبال “بلوک پوکه ای برای دیوارچینی” هستند، زیرا این بلوک‌ها در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و حتی برج‌های بلند کاربرد دارند. ویژگی اصلی آن‌ها عایق بودن در برابر حرارت، صدا و حتی رطوبت است، که بر اساس استانداردهای ایرانی مانند استاندارد ۷۰، باید سطوح صاف و چسبندگی خوبی با ملات داشته باشند.

بلوک سیمانی چیست؟

بلوک سیمانی، که به آن بلوک بتنی یا بلوک سنگین هم می‌گویند، از مخلوط سیمان، آب، شن دانه درشت و ماسه ساخته می‌شود. این بلوک‌ها وزن مخصوص بالاتری دارند حدود ۲۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب و بیشتر برای سازه‌های باربر، حصارکشی و دیوارهای خارجی استفاده می‌شوند. برخلاف بلوک پوکه ای، اینجا از مواد سنگین مانند شن رودخانه‌ای یا شکسته استفاده می‌شود که استحکام فشاری بالایی (تا ۲۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع) ایجاد می‌کند.

نحوه تولید بلوک پوکه‌ ای و سیمانی

تولید بلوک‌های ساختمانی فرآیندی مکانیزه است که شامل مراحل مشابه اما با تفاوت در مواد اولیه می‌شود. بیایید به صورت گام‌به‌گام بررسی کنیم:

نحوه تولید بلوک پوکه ای

1. آماده‌سازی مواد: سیمان پرتلند (نوع ۱ یا ۲)، آب، ماسه و پوکه معدنی (با اندازه دانه‌های ۵-۱۰ میلی‌متر) را در میکسر صنعتی مخلوط می‌کنند. پوکه معدنی معمولاً از معادن قروه یا تبریز تامین می‌شود و نسبت آن حدود ۶۰-۷۰% حجم مخلوط است تا وزن کاهش یابد.
2. قالب‌گیری: مخلوط را در قالب‌های فلزی یا پلاستیکی ریخته و با ویبراتور فشرده می‌کنند. این مرحله در دستگاه‌های پرسی اتوماتیک انجام می‌شود تا حفره‌های هوا خارج شود.
3. عمل‌آوری: بلوک‌ها را در اتاق بخار (گرمخانه) با دمای ۶۰-۸۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۲۴-۴۸ ساعت خشک می‌کنند. این فرآیند مقاومت را افزایش می‌دهد.
4. کنترل کیفیت: طبق استاندارد ۷۰ ایران، بلوک‌ها باید بدون ترک و با سطوح صاف باشند.

نحوه تولید بلوک سیمانی

1. آماده‌سازی مواد: سیمان، آب، شن درشت (۱۰-۲۰ میلی‌متر) و ماسه را مخلوط می‌کنند. نسبت شن و ماسه حدود ۷۰% است تا استحکام بالا رود.
2. قالب‌گیری: مشابه بلوک پوکه ای، اما با فشار بیشتر در دستگاه‌های بلوک‌زنی سنتی یا پرسی.
3. عمل‌آوری: خشک کردن در هوای آزاد یا گرمخانه، اما زمان کمتر (۱۲-۲۴ ساعت) نیاز دارد زیرا مواد سنگین‌تر زودتر گیرش می‌کنند.
4. کنترل کیفیت: تمرکز روی مقاومت فشاری و جذب آب کم.

تفاوت اصلی در تولید، استفاده از پوکه معدنی سبک در مقابل شن سنگین است که بر وزن نهایی تاثیر می‌گذارد.

جدول مقایسه بلوک پوکه ای و سیمانی

برای توضیح بیشتر، جدولی بر اساس داده‌های منابع معتبر مانند خانه بلوک و بلوک غائم تهیه کرده‌ایم. این مقایسه بر پایه نظرات کاربران و استانداردهای ایرانی است:

این جدول نشان می‌دهد که بلوک پوکه ای برای پروژه‌های مدرن مناسب‌تر است، در حالی که بلوک سیمانی برای کارهای اقتصادی و مقاومتی ترجیح داده می‌شود.

انواع بلوک پوکه‌ای

1. بلوک پوکه‌ای معدنی معمولی (پوکه تبریز یا قروه)
2. بلوک لیکا (پوکه صنعتی از رس منبسط‌شده)
3. بلوک پرلیتی (فوق‌سبک با چگالی زیر ۶۰۰ kg/m³)
4. بلوک پوکه‌ای نانویی (با افزودنی‌های نانو برای افزایش مقاومت)
5. بلوک‌های سبک گازی (AAC) – هرچند از نظر فنی متفاوت است ولی گاهی در همین دسته قرار می‌گیرد

از نظر ابعاد هم رایج‌ترین اندازه‌ها:

• ۴۰×۲۰×۲۰ (استاندارد دیوارچینی)
• ۴۰×۲۰×۱۰ (تیغه‌ای)
• ۵۰×۲۰×۲۰ (دیوارهای خارجی ضخیم‌تر)

 

مزایا و معایب بلوک پوکه‌ای

مزایا

• کاهش چشمگیر بار مرده و در نتیجه کاهش ابعاد فونداسیون و ستون‌ها
• عایق حرارتی عالی =  صرفه‌جویی ۲۵–۳۵ درصد در مصرف انرژی سرمایش و گرمایش
• عایق صوتی بسیار خوب = مناسب برای دیوارهای مشترک آپارتمان‌ها
• اجرای سریع‌ تر به دلیل وزن کم و ابعاد دقیق‌تر
• مقاومت بالا در برابر آتش (بیش از ۴ ساعت)
• کاهش ترک‌خوردگی گچ و خاک به دلیل انبساط و انقباض کم

معایب

• قیمت بالاتر نسبت به بلوک سیمانی
• مقاومت مکانیکی کمتر (برای دیوارهای باربر باید با ستون و وال‌پست تقویت شود)
• حساسیت بیشتر به ضربه در زمان حمل و نقل
• جذب آب بالاتر (در مناطق خیلی مرطوب نیاز به آب‌بندی دارد)

مزایا و معایب بلوک سیمانی

مزایا بلوک سیمانی

• قیمت بسیار پایین‌تر (حدود ۳۰–۴۰ درصد ارزان‌تر از بلوک پوکه‌ای)
• مقاومت فشاری و مکانیکی بالا (مناسب برای دیوارهای باربر، حصارکشی و دیوارهای برشی بدون نیاز به تقویت اضافی)
• جذب آب بسیار کم (در مناطق مرطوب و بارانی عملکرد بهتری دارد)
• مقاومت عالی در برابر ضربه و فشارهای جانبی (در حمل‌ونقل و اجرا کمتر می‌شکند)
• در دسترس بودن بالا و تولید انبوه در همه نقاط کشور
• طول عمر بسیار بالا و مقاومت خوب در برابر شرایط جوی سخت
• امکان تولید در محل پروژه با دستگاه‌های ساده بلوک‌زنی (کاهش هزینه حمل)
• چسبندگی عالی با ملات سیمان و گچ (کمتر ترک گچ و خاک ایجاد می‌شود)
• قابلیت استفاده به عنوان دیوار باربر در ساختمان‌های تا ۳–۴ طبقه بدون اسکلت (در مناطق کم‌ریسک)

معایب بلوک سیمانی

• وزن بسیار بالا (تقریباً دو برابر بلوک پوکه‌ای) → افزایش بار مرده، بزرگ‌تر شدن فونداسیون و ستون‌ها، و هزینه میلوگرد و بتن بیشتر
• عایق حرارتی و صوتی بسیار ضعیف → افزایش ۳۰–۵۰ درصدی هزینه قبوض انرژی و نیاز به عایق جداگانه
• سرعت اجرای پایین‌تر به دلیل وزن زیاد و خستگی کارگر
• انتقال سرما و گرما (پدیده پل حرارتی) و تعریق دیوار در زمستان
• ایجاد ترک‌های بیشتر در گچ و خاک به دلیل انبساط و انقباض حرارتی بالا
• افزایش خطر در زلزله به دلیل وزن زیاد سازه
• نیاز به نیروی کار بیشتر و زمان خشک شدن ملات طولانی‌تر

نتیجه‌گیری نهایی

اگر اولویت شما کاهش وزن سازه، عایق‌بندی حرارتی و صوتی و سرعت اجرا است، بلوک پوکه‌ای انتخاب بهتری است. اگر بودجه محدود و نیاز به مقاومت مکانیکی بالا دارید و عایق‌بندی برایتان اولویت نیست. بلوک سیمانی همچنان گزینه منطقی و اقتصادی است.

در اکثر پروژه‌های مسکونی امروزی ایران، ترکیب هر دو نوع استفاده می‌شود؛ بلوک پوکه‌ای برای دیوارهای داخلی و پیرامونی غیرباربر، و بلوک سیمانی فقط برای دیوارهای برشی و حصار. این ترکیب بهترین تعادل بین هزینه، کیفیت و عملکرد را ایجاد می‌کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره با کارشناسان استاندارد ماشین تماس بگیرید.